Tác Giả Siddhartha Mukherjee

Khúc Ca Của Tế Bào - Khám Phá Phần Tử Cơ Bản Của Sinh Vật Và Con Người Mới

NỘI DUNG CHÍNH

"Khúc ca của tế bào" của Siddhartha Mukherjee đưa người đọc vào một hành trình khám phá kỳ diệu về đơn vị cơ bản nhất của sự sống: tế bào.

Trong mỗi chúng ta tồn tại hàng chục nghìn tỷ tế bào – những đơn vị nhỏ bé nhưng mang trong mình sức mạnh kiến tạo nên toàn bộ cơ thể. Nhưng đã bao giờ bạn tự hỏi: Chúng thực sự vận hành ra sao? Câu trả lời không đơn thuần nằm trong những bài giảng sinh học, mà được hé lộ sống động, sâu sắc và đầy nhân văn trong “Khúc ca của tế bào”, tác phẩm mới nhất của Siddhartha Mukherjee – một bác sĩ, nhà khoa học và cây bút tài năng từng đoạt giải Pulitzer.

Cuốn sách là hành trình khám phá kỳ diệu về tế bào – từ những quan sát đầu tiên qua kính hiển vi ở thế kỷ 17 đến những đột phá mang tính cách mạng trong y học hiện đại. Mukherjee dẫn dắt người đọc đi qua từng cột mốc quan trọng trong lịch sử khoa học, làm sống lại hình ảnh của các nhà tiên phong như Robert Hooke – người đặt tên cho “cells” – hay Antonie van Leeuwenhoek với phát hiện chấn động về thế giới vi sinh vật.

Điều đặc biệt ở “Khúc ca của tế bào” là cách tác giả lồng ghép những kiến thức chuyên sâu với giọng văn đầy mê hoặc. Những khái niệm tưởng chừng khô khan như màng tế bào, nhân, ty thể hay các bào quan khác bỗng trở nên sinh động, dễ hiểu qua cách lý giải sáng rõ và đầy cảm hứng. Tác giả không chỉ phân tích từng cấu trúc, mà còn mở rộng cái nhìn về cách các tế bào phối hợp, tương tác để xây dựng nên sự sống toàn vẹn – từ mô, cơ quan đến toàn bộ cơ thể con người.

Không dừng lại ở khía cạnh sinh học, cuốn sách còn mở ra những liên hệ sâu sắc với y học, bệnh tật và sự chữa lành. Mukherjee – với tư cách một bác sĩ ung thư – đã giúp người đọc hiểu được vì sao khi tế bào rối loạn, cơ thể con người lại lâm bệnh. Ông chỉ ra những cơ chế phức tạp nhưng có thể can thiệp, từ đó giới thiệu những liệu pháp tiên tiến như liệu pháp gen, liệu pháp miễn dịch, hay sử dụng tế bào gốc để tái tạo mô tổn thương – những tiến bộ đang mở ra hy vọng lớn lao cho tương lai y học.

Tác phẩm cũng không ngần ngại đặt ra những câu hỏi về mặt đạo đức, xã hội và triết học – khi con người ngày càng tiến gần đến khả năng can thiệp vào chính nền tảng của sự sống. Mukherjee viết bằng một ngôn ngữ giàu hình ảnh, đậm chất văn chương, khiến người đọc không chỉ được cung cấp kiến thức, mà còn bị cuốn vào dòng suy tưởng sâu xa về bản chất của sự sống, của ý thức và của chính con người.

Với “Khúc ca của tế bào”, bạn sẽ không chỉ nhìn thấy thế giới bên trong cơ thể mình một cách rõ ràng hơn, mà còn cảm nhận được vẻ đẹp tinh tế, phức tạp và kỳ diệu của sự sống. Đây là cuốn sách dành cho bất kỳ ai yêu tri thức, khao khát hiểu về chính mình và thế giới – một tác phẩm vừa mạnh mẽ về nội dung, vừa sâu lắng về cảm xúc.

Không ngẫu nhiên mà “Khúc ca của tế bào” đã được vinh danh với những giải thưởng danh giá như PROSE Award for Excellence in Biological and Life Sciences hay Chautauqua Prize 2023, đồng thời được xếp vào danh sách Notable Book của The New York Times.

Một lời ngợi ca sâu lắng dành cho tế bào – đơn vị nhỏ nhất nhưng lại mang trong mình cả một vũ trụ. Và là một lời mời gọi mỗi chúng ta bước vào hành trình khám phá chính sự sống đang diễn ra từng phút giây bên trong cơ thể mình.

THÔNG TIN TÁC GIẢ:

Siddhartha Mukherjee là một bác sĩ, nhà nghiên cứu ung thư và tác giả từng đoạt giải thưởng Pulitzer. Sinh ra ở New Delhi, Ấn Độ, ông theo học tại Đại học Stanford, Đại học Oxford (với tư cách là học giả Rhodes) và Trường Y Harvard. Mukherjee hiện là phó giáo sư y khoa tại Đại học Columbia và là bác sĩ ung thư tại Trung tâm Y tế Đại học Columbia.

Ông nổi tiếng với khả năng kết hợp khoa học phức tạp với lối kể chuyện hấp dẫn, thu hút cả độc giả chuyên môn và đại chúng. Tác phẩm đầu tay của ông, "Lịch sử ung thư: Hoàng đế của bách bệnh" (2010), đã được trao giải Pulitzer cho sách phi hư cấu, đồng thời được đánh giá cao về sự uyên bác, sâu sắc và nhân văn trong việc khám phá lịch sử và bản chất của căn bệnh ung thư.

ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA

- “Một câu chuyện sống động, cá nhân, chi tiết và lay động về tế bào trong lịch sử y học và triển vọng hiện nay của liệu pháp tế bào.” – Siri Hustvedt, The Washington Post

- “Mukherjee đưa chúng ta dõi theo tiến trình hiểu biết của con người: từ khám phá vào thế kỷ XVII rằng con người được tạo thành từ các tế bào cho đến các công nghệ tế bào tiên tiến phục vụ mục đích điều trị.” – The New Yorker

- “Giống như nhà thần kinh học Oliver Sacks, Mukherjee là một bác sĩ và nhà khoa học với kỹ năng văn chương và lòng trắc ẩn. Ông đưa chúng ta đi khám phá tế bào theo cùng cách mà ông đã khai mở hiểu biết của chúng ta về ung thư và gen trong những cuốn sách trước đó.” – Jim Higgins, Milwaukee Journal Sentinel

TRÍCH ĐOẠN/ CÂU QUOTE HAY

- Cuốn sách này là câu chuyện về tế bào. Một biên niên sử về việc phát hiện rằng mọi sinh vật, bao gồm cả con người, được tạo nên từ những “phần tử cơ bản” này. Đây là câu chuyện về cách mà những tập hợp có tổ chức và hợp tác của những đơn vị sống tự chủ này – mô, cơ quan và hệ cơ quan – cung cấp phương tiện cho những hình thức sinh lý học cơ bản: miễn dịch, sinh sản, cảm giác tính, nhận thức, sửa chữa và phục hồi sức lực. Ở chiều ngược lại, đây là câu chuyện về những gì sẽ xảy ra khi hoạt động của các tế bào bị rối loạn, chuyển cơ thể chúng ta từ sinh lý học tế bào thành bệnh học tế bào – sự trục trặc của tế bào gây ra sự trục trặc của cơ thể. Và cuối cùng, đây là một câu chuyện về cách thức hiểu biết của chúng ta về sinh lý học và bệnh học tế bào sâu sắc hơn đã khơi lên một cuộc cách mạng trong y học và sinh học, dẫn đến sự xuất hiện của những loại thuốc biến đổi và sự khởi sinh của loài người được biến đổi bởi những loại thuốc này.

- Tương lai sẽ đem lại điều gì? Hãy để tôi làm rõ: Tôi sử dụng từ “con người mới” trong suốt cuốn sách này và ở cả nhan đề. Tôi dùng nó với một nghĩa rất chính xác. Tôi rõ ràng không có ý chỉ “con người mới” được tìm thấy trong các phương án khoa học viễn tưởng của tương lai: một tạo vật được trí thông minh nhân tạo cải tiến, được nâng cao bằng robot, được trang bị tia hồng ngoại, loại sinh vật nuốt một viên thuốc màu xanh và sống hạnh phúc đồng thời ở cả thế giới thực lẫn ảo: Keanu Reevesi trong bộ đồ đen. Tôi cũng không có ý chỉ “người siêu phàm”, được ban cho những khả năng và năng lực được tăng cường, vượt qua những khả năng mà bản thân chúng ta hiện đang có. Tôi muốn nói đến một con người được tái thiết mới với những tế bào được chỉnh sửa, người mà chúng ta nhìn thấy và cảm thấy (gần như) giống bạn và tôi. Một người phụ nữ bị trầm cảm dai dẳng, tàn tật, mà các tế bào thần kinh (neuron) của cô được kích thích bằng các điện cực. Một cậu thiếu niên đang trải qua việc ghép tủy xương thử nghiệm, sử dụng các tế bào được chỉnh sửa gen để chữa bệnh hồng cầu hình liềm. Một bệnh nhân tiểu đường típ 1 được truyền tế bào gốc của chính mình, mà những tế bào đó đã được điều chỉnh để sinh ra hormone insulin nhằm duy trì đường huyết (nguồn năng lượng của cơ thể) ở mức bình thường…

Selected as a Book of the Year by The New York Times, The Economist, Independent, Observer and Mail on Sunday

Ung thư đang càng ngày càng là mối đe dọa của nhiều người dân ở Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Ở một vài quốc gia, ung thư vượt qua cả bệnh tim mạch để trở thành nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Theo số liệu của Ghi nhận ung thư toàn cầu (GLOBOCAL) và ước tính của ghi nhận ung thư Việt Nam, mỗi năm Việt Nam có hơn 126.000 ca mắc mới và khoảng 94.000 người tử vong vì ung thư. Trong xếp hạng 172 quốc gia và vùng lãnh thổ về tỷ lệ chết vì bệnh ung thư do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố tháng 5/2014, Việt Nam đứng ở vị trí 78. Trong hoàn cảnh như vậy, mỗi người nên tự trang bị cho mình hiểu biết nhất định về căn bệnh này để bảo vệ chính mình và người thân. 

Lịch sử ung thư – Hoàng đế của Bách bệnh, như tên gọi của nó là cuốn sách nói về lịch sử của ung thư. Siddhartha Mukherjee đã đưa độc giả đến với ung thư kể từ lần đầu tiên nó được mô tả vào 4.600 năm trước bởi vị thầy thuốc người Ai Cập tên là Imhotep.  Cuốn sách là biên niên sử về một căn bệnh cổ xưa – một thời là bí mật, một căn bệnh chỉ nên rỉ tai “nói thầm” với nhau – thường được nói một cách ẩn dụ thành một thực thể biến hình chết người có khả năng len lỏi vào tận các mặt chính trị, khoa học, y khoa, và thường được mô tả chắc chắn như một bệnh dịch khủng khiếp trong thế hệ chúng ta.  Cuốn sách nỗ lực đi vào tâm trí của căn bệnh bất trị này, để hiểu rõ đặc tính của nó, và để đánh tan huyền thoại bí ẩn về nó. Theo Mukherjee, cuốn sách này giúp trả lời câu hỏi muôn thuở của bệnh nhân: "Tôi sẵn sàng tiếp tục chiến đấu, nhưng tôi cần biết tôi đang chiến đấu với cái gì."

Gen: Lịch Sử Và Tương Lai Của Nhân Loại

GEN là một khái niệm trừu tượng, một thông điệp, một điều bí ẩn, một “bóng ma ẩn mình trong cỗ máy sinh học.”

Cuốn sách của Siddhartha Mukherjee là câu chuyện về sự sinh thành, phát triển, và tương lai của Gen - đơn vị cơ bản của di truyền, đơn vị cơ sở của tất cả thông tin sinh học, và là một trong những ý niệm có sức tác động nguy hiểm và lợi hại nhất trong lịch sử khoa học.

Gen: Lịch sử và tương lai của nhân loại được sắp xếp cả theo thứ tự niên đại lẫn chủ đề mà đường cong chính yếu là lịch sử. Mukherjee bắt đầu dẫn dắt từ khu vườn trồng đậu của Mendel, trong một tu viện hẻo lánh ở Moravia vào năm 1864, nơi Gen được khám phá rồi nhanh chóng bị quên lãng. Được kể song song với câu chuyện này là học thuyết tiến hóa của Darwin. Gen đã mê hoặc các nhà cải cách Anh và Mỹ, những người nuôi hy vọng thao túng di truyền học người để tăng tốc quá trình tiến hóa và giải phóng nhân loại. Ý niệm này leo thang đến tột đỉnh ghê rợn ở Đức thời Quốc xã vào những năm 1940 với những thí nghiệm dị hợm, mà đỉnh điểm là sự giam cầm, triệt sản cưỡng bức, gây chết êm dịu, và giết người hàng loạt.  

Có những câu chuyện lồng trong mỗi câu chuyện, nhưng cuốn sách này còn là một câu chuyện rất cá nhân – một lịch sử riêng tư. Tác giả dẫn giải từ chính những bi kịch gia đình với một số thành viên của nhiều thế hệ mắc phải những bệnh trạng tâm thần khó hiểu, đây cũng chính là sợi chỉ đỏ xuyên suốt cuốn sách, đặt ra những trăn trở về khả năng tiến xa đến đâu của loài người trong hành trình từ phòng thí nghiệm khoa học di truyền ra với thực tế. 

Mukherjee đã rất thành công với Lịch sử ung thư - Hoàng đế của bách bệnh (đạt giải Putlitzer 2011), và tới Gen, vẫn nguyên vẹn lối kể chuyện lôi cuốn tài năng, bằng con mắt của một chuyên gia, một nhà nghiên cứu khoa học - uyên bác, đa chiều, đầy khám phá và bằng ngòi bút của một người trong cuộc – trải nghiệm, lay động, đầy ám ảnh.

“Đã có rất nhiều cuốn sách kể lại cách ý tưởng về gen ra đời cũng như những khám phá đầu tiên, nhưng không quyển sách nào đạt đến tầm vóc và sức ảnh hưởng như Gen của Siddhartha Mukherjee”- Theo New York Times.

Siddhartha Mukherjee sinh năm 1970, là bác sĩ và nhà nghiên cứu ung thư, nhà sinh học tế bào gốc và nhà di truyền học ung thư. Ông là Phó giáo sư y khoa tại Đại học Columbia, học giả Rhodes tại Đại học Oxford, tốt nghiệp nhiều trường danh tiếng như Đại học Stanford, Đại học Oxford, và Trường Y khoa Harvard. Phòng thí nghiệm của ông đã nhận diện những gen điều hòa tế bào gốc, và đội ngũ của ông được thừa nhận trên bình diện quốc tế với những công trình khám phá tế bào gốc xương và hiệu chỉnh di truyền đối với các bệnh ung thư máu. Mukherjee có nhiều công trình xuất bản trên Nature, Cell, Neuron, The New England Journal of Medicine, New York Times.

Gen: Lịch sử và tương lai của nhân loại là một tiểu sử về gen đồng thời cũng là một tiểu sử về ung thư toàn diện, tường tận, lôi cuốn. Chuyện khoa học, chuyện lịch sử xã hội đan cài với những chuyện cá nhân dẫn dắt chúng ta tới những đột phá quan trọng bậc nhất, cổ vũ niềm khát khao chinh phục trong lĩnh vực di truyền người cũng như sự chi phối của nó đến đời sống, tính cách, lựa chọn, bản ngã, số phận con người. Trong thế giới mà Mukherjee đặt tên là thế giới “hậu gen”, chúng ta đang nắm trong tay một sức mạnh vô cùng mạnh mẽ và nguy hiểm.  Và cuốn sách này dường như trả lời cho một câu hỏi định hình tương lai: Nhân loại sẽ trở nên thế nào khi chúng ta học được cách “đọc” và “viết” thông tin di truyền của chính chúng ta?

+ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA:

“Siddhartha Mukherjee - con người tài ba đã dẫn dắt chúng ta đi qua cả quá khứ, hiện tại và tương lai của khoa học về gen.”

- Bill Gates

“Câu chuyện trọn vẹn và cuốn hút về những gì dường như là cơ bản nhất, gây tranh cãi nhất, và mượn tiêu đề sách, một khoa học riêng tư của thời đại chúng ta… Đọc cuốn sách và bạn được tôi rèn cho những gì sắp đến.”

- Sunday Times

“Bằng việc vận dụng những trải nghiệm cá nhân, bác sĩ Mukherjee đã gây được một hiệu ứng tuyệt vời... Vô cùng mạnh mẽ.”

- The Economist

“Lôi cuốn và đầy khám phá như [Ung thư: Hoàng đế của bách bệnh]... Ở một bình diện, Gen: Lịch sử và tương lai của nhân loại là một trích yếu toàn diện gồm những câu chuyện sinh động và lay động lòng người. Ở một tầng bậc sâu hơn, cuốn sách còn hơn cả một thiên lịch sử khoa học ở dạng giản đơn.”

- The Dallas Morning News

“Một tác phẩm điềm đạm, khiêm nhường, vô cùng phong phú từ một tác giả tài năng, thông tuệ nhìn thấu được cả chặng đường chúng ta đã đi – và cả một chặng đường dài bất tất còn phải đi hiểu bản chất và vận số của loài người.”

- Kirkus Reviews

+TRÍCH ĐOẠN HAY:

“Bạn không thể giải thích ứng xử của vật chất – tại sao vàng lấp lánh; tại sao hydrô gặp ôxy thì bốc cháy – mà không cầu viện đến bản chất nguyên tử của vật chất. Bạn cũng không thể hiểu được những điều phức tạp của điện toán – bản chất những thuật toán, hay sự lưu trữ hoặc sụp đổ của dữ liệu – mà không lĩnh hội thấu đáo kết cấu giải phẫu học của thông tin số hóa. “Giả kim thuật không thể trở thành hóa học cho đến khi những đơn vị cơ bản của nó được tìm ra,” một nhà khoa học thế kỷ 19 viết. Cũng vì lẽ ấy, như tôi đã lập luận trong sách này, ta chẳng thể hiểu gì về sinh học hay sự tiến hóa của cơ thể và tế bào – hoặc bệnh lý học, hành vi, tính khí, bệnh tật, chủng tộc, và nhân diện hay số phận của con người – mà trước tiên không dựa vào khái niệm gen.”

“Gen cung cấp một nguyên tắc tổ chức cho sinh học hiện đại – và nó trêu ngươi chúng ta với triển vọng kiểm soát chính cơ thể và số mệnh của chúng ta. Bàng bạc trong suốt chiều dài lịch sử gen là “cuộc tìm kiếm tuổi trẻ vĩnh cửu, là huyền thoại Faust về sự đảo ngược mệnh số, là niềm mơ mộng trăm năm sự toàn hảo của con người.” In hằn không kém phần rõ nét là nỗi khao khát giải đoán cuốn “cẩm nang” của chính cuộc đời chúng ta.”